Een brochure van het Ministerie van Justitie over alternatieve straffen licht dit onderwerp toe.
Wat is probatieopschorting en wat is probatieuitstel?
Bij opschorting beschouwt de rechter, met instemming van de beklaagde, de strafbare feiten als bewezen, maar er wordt geen veroordeling uitgesproken.
Uitstel betekent dat een uitgesproken straf niet wordt uitgevoerd.
In beide gevallen legt de rechter een proeftermijn op van minstenes 1 en maximaal 5 jaar. Aan die proeftermijn kunnen ook bijzondere voorwaarden verbonden worden: dan wordt gesproken van probatieopschorting of probatieuitstel.
Welke zijn de probatievoorwaarden?
De voorwaarden die opgelegd worden, gaan meestal in de richting van: drankgelegenheden vermijden, een ontwenningskuur volgen, een behandeling of hulpverlening aanvaarden, met de probatieassistent samenwerken aan de verplichte begeleiding, een werk van openbaar nut uitvoeren.
De beschuldigde of de veroordeelde moet niet alleen akkoord gaan met de voorwaarden die worden opgelegd. Hij moet ook actief meewerken.
Wie komt in aanmerking?
Bij opschorting mag er geen voorafgaande veroordeling geweest zijn tot een gevangenisstraf van meer dan 2 maanden, bij uitstel van meer dan 12 maanden. Op het misdrijf zelf mag geen straf staan die zwaarder is dan 5 jaar.
Welk maatschappelijk onderzoek?
Vooraleer te beslissen kan de rechter aan de justitieassistent een maatschappelijk onderzoek vragen omtrent persoonlijke, relationele en sociale gegevens.
Weleke is de verdere procedure: probatiecommissie en verplichte begeleiding?
Wie een probatiemaatregel opgelegd krijgt, komt onder het toezicht van een probatiecommissie.
De probatiecommissie stelt een justitieassistent aan die de ‘probant’ (persoon die de proeftermijn doorloopt) opvolgt en hiervan geregeld verslag uitbrengt bij de commissie.
Tijdens de ‘pobatie’ vinden er geregeld gesprekken plaats met de betrokkene en eventueel met voor hem belangrijke personen. De bedoeling is hem bij te staan bij de concrete naleving van de voorwaarden en te werken aan de problemen die tot de feiten geleid hebben.
Wat zijn de gevolgen bij (niet-)naleving?
De probatiecommissie kan de voorwaarden aanpassen (niet verzwaren). Zij stelt ook vast of de voorwaarden al dan niet nagekomen worden.
Bij een positief verloop van de probatie dooft de hele zaak als het ware uit na afloop van de vastgestelde proeftermijn. In het geval van probatie-uitstel blijft de vermelding wel op het strafregister staan.
Wanneer de voorwaarden niet nageleefd worden zal de probatiecommissie dit melden aan de procureur des Konings, die de zaak terug voor de rechtbank kan brengen.
De rechtbank kan het uitstel herroepen, wat betekent dat de opgelegde gevangenisstraf of boete moet worden uitgevoerd of ze kan nieuwe probatievoorwaarden opleggen. Beslist de rechter om een opschorting in te trekken, dan kan hij alsnog een straf opleggen of (nieuwe) probatievoorwaarden voorstellen.
Ook als er nieuwe strafbare feiten aan het licht komen, kan de opschorting of the uitstel worden herroepen.